Kosmoeschatologia Świadków Jehowy – Część III

Część I: Znaczenie doktryny eschatologicznej

Część II: Chronologia biblijna i "czasy pogan"

Paruzja

Doktryna Świadków Jehowy prezentowana w publikacjach towarzystwa Strażnica niezwykle mocno akcentuje powtórne przyjście Jezusa Chrystusa. W Chrześcijańskich Pismach Greckich – czyli w Nowym Testamencie – Świadkowie Jehowy doliczyli się 318 wzmianek o tym wydarzeniu [1]. W pismach Nowego Testamentu określane ono jest greckim słowem parousía. Jak sami podają, może ono być rozumiane na dwa sposoby: jako przybycie jak i następująca po nim obecność [2]. Opierając się na użyciu tego słowa w tekstach biblijnych w znaczeniu obecności (np. Flp 2:12; 2 Kor 10:10-11) współczesne publikacje Towarzystwa Strażnica stoją na stanowisku, że taki charakter ma zapowiedź powtórnego przyjścia Chrystusa.

Podstawowymi tekstami nowotestamentowymi są wzmianki z Ewangelii, w których Jezus Chrystus zapowiada swój powrót:

„Mówię wam: Spowoduje, iż prędko zostanie im oddana sprawiedliwość. Kiedy jednak przybędzie Syn Człowieczy, czy rzeczywiście znajdzie wiarę na ziemi?” (Łukasza 18:8 NW);

„W domu mego Ojca jest wiele pomieszczeń. W przeciwnym razie byłbym wam powiedział, bo idę, żeby wam przygotować miejsce. A jeśli pójdę i przygotuję wam miejsce, to przyjdę znowu i przyjmę was do siebie, abyście gdzie ja jestem, wy też byli” (Jana 14:2-3 NW).

Literatura Świadków Jehowy akcentuje także przypowieści ewangeliczne o pannach roztropnych i głupich (Mateusza 25:1-30) oraz o talentach (Łukasza 19:11-27).

Dodatkowo argumentem przytaczanym w analizowanej literaturze na rozumienie paruzji jako obecności, a nie przybycia jest przeprowadzanie alegoryzacji pomiędzy dniami ostatecznymi a „dniami Noego”. Okres, którego punktem kulminacyjnym był potop – w oparciu o fragmenty Nowego Testamentu (Mateusza 24:37-39 oraz Łukasza 17:26-30) w nauczaniu Świadków Jehowy jest figurą wydarzeń eschatycznych. „Jezus nie ograniczył tego porównania jedynie do chwili nadejścia potopu, będącego punktem szczytowym dni Noego, choć zaznaczył, że jego „obecność” czy też jego „dni” osiągną podobną kulminację. A skoro „dni Noego” trwały przez wiele lat, można przypuszczać, że zapowiedziana „obecność [lub „dni”] Syna Człowieczego” również rozciągnie się na dłuższy okres, przy czym jej punktem kulminacyjnym będzie zagłada tych, którzy nie skorzystają ze sposobności szukania wybawienia [3]. Podobnie Bóg nakazując zbudowanie Arki Przymierza obiecał Mojżeszowi obecność i kontakt z nim (Wyjścia 25:22), pomimo zapewnienia biblijnego, że „żaden człowiek nigdy nie widział Boga” (Jonasza 1:18; Wyjścia 33:20). Na podstawie analizy tych argumentów autorzy publikacji Towarzystwa Strażnica dochodzą do wniosku, że owa paruzja – rozumiana jako obecność – ma charakter niewidzialny, „ponieważ zmartwychwstały Syn Jehowy, Jezus Chrystus, otrzymał ‘wszelką władzę w niebie i na ziemi’ i jest ‘dokładnym wyobrażeniem samej jego [Boga] istoty’, więc on także może być obecny w sposób niewidzialny (Mateusza 28:18; Hebrajczyków 1:2, 3). Kontrargumenty przeciwników tej koncepcji – czyli właściwie wszystkich wyznań chrześcijańskich - podnoszących, że będzie go można ujrzeć „przychodzącego w obłokach z wielką mocą i chwałą” (Marka 13:26; Objawienie 1:7) Świadkowie Jehowy odpierają stwierdzeniem, że właśnie obłok często jest w tekstach biblijnych symbolem niewidzialnej obecności [4].

            Współczesna literatura Świadków Jehowy wydawana przez Towarzystwo Strażnica konsekwentnie paruzję rozumie jako powtórną obecność Chrystusa, która nie jest jednorazowym wydarzeniem lecz trwa w określonym czasie i ma charakter niewidzialny. Nawiązując do słów Jezusa: „Jeszcze trochę, a świat mnie więcej nie zobaczy, ale wy mnie zobaczycie, ponieważ ja żyję i wy żyć będziecie” [5] i argumentując, że podobnie jak współcześni Jezusowi w większości nie rozpoznali w nim oczekiwanego mesjasza tak i teraz tkwiący w błędnym przekonaniu o widzialnej paruzji członkowie Kościołów chrześcijańskich nie dostrzegają znaków tej obecności, Świadkowie Jehowy postawili sobie za cel rozgłaszanie o niej orędzia na świecie [6].

Po nakreśleniu sposobu pojmowania paruzji przez Świadków Jehowy można wrócić do osadzenia jej w uznawanej przez nich chronologii biblijnej, której podwaliny zostały zarysowane wyżej. Uznając rok 607 p.n.e. za moment zburzenia Jerozolimy przez wojska babilońskie literatura Towarzystwa Strażnica stwierdza, że stanowi on początek „wyznaczonych czasów narodów”, które miały trwać 2520 lat [7]. W latach siedemdziesiątych XX wieku, gdy wśród świadków Jehowy można było obserwować wyraźne rozbudzenie nastrojów apokaliptycznych, publikacje tłumaczyły: „Kiedy się skończyło te 2520 lat? Od roku 607 p.n.e. do roku 1 p.n.e. upłynęło pełnych 606 lat; od roku 1 p.n.e. do roku 1 n.e. był jeden rok, a od roku 1 n.e. do roku 1914 n.e. upłynęło 1913 lat; 606 plus 1 plus 1913 to w sumie 2520 lat. A zatem ów okres dobiegł końca w roku 1914” [8]. Rok ten jest niezwykle znaczący w doktrynie Świadków Jehowy. Nazywany jest powszechnie „punktem zwrotnym w dziejach ludzkości" [9]. Obserwując wydarzenia na świecie Świadkowie Jehowy jednoznacznie dostrzegają, że rozpoczął się wtedy wyjątkowy okres. Ich zdaniem „Jezus wyjaśnił, że początek jego panowania zbiegnie się z wyjątkowym okresem, który nazwał swą ‘obecnością’. Podał szczegółowe proroctwo, jak rozpoznać ten czas. Mieszkańcy naszego globu mieli wtedy doświadczać wielu utrapień — wojen, klęsk głodu, trzęsień ziemi, epidemii i coraz większego bezprawia (Mateusza 24:3, 7-12; Łukasza 21:10, 11). Te oraz inne znaki przepowiedziane przez Jezusa są widoczne zwłaszcza od roku 1914, kiedy to wybuchła I wojna światowa. Wynika stąd, że Jezus już panuje jako Król. Zbliża się czas, gdy Królestwo to nadejdzie i zaprowadzi wolę Boga na ziemi” [10].W innej publikacji można przeczytać, że „przed rokiem 1914 wojny miały charakter bardziej lokalny. Tymczasem I wojna światowa ogarnęła znaczne obszary całego globu. Popchnęła też ludzi do wymyślania coraz to straszniejszych rodzajów broni” [11]. Powołując się także na literaturę świecką, świat od przełomowej daty 1914 roku jawi się w literaturze Towarzystwa Strażnica jako wyjątkowo barbarzyński, w którym nasilają się konflikty zbrojne, giną miliony ludzi, dochodzi do ataków terrorystycznych [12]. Wszystkie te wydarzenia mają być skutkiem wojny jaka rozegrała się w niebie po objęciu tronu przez Chrystusa w niebie w 1914 roku.. Jej opis Świadkowie Jehowy czerpią z rozdziału 12 Objawienia Jana, gdzie autor opisuje, zadęcie anioła w siódmą trąbę, próbę pożarcia dziecka symbolicznej niewiasty i strącenie na przez Michała na ziemię smoka – symbolizującego Szatana [13]. Ten rozsierdzony koronowaniem Chrystusa na władcę wykorzystuje swoje ostatnie chwile do tego, by jak najwięcej ludzi odciągnąć od Jehowy [14].

Jednak dowodem na wyjątkowość okresu, który rozpoczął się w 1914 roku dla Świadków Jehowy są nie tylko wydarzenia negatywne, ale także ich własna działalność. „Zapowiedziany ‘czas końca’ rozpoczął się w roku 1914. Czy nastała obfitość prawdziwej wiedzy o nadziei dla ludzkości? (Daniela 12:4). Do roku 1913 kazania Russella ukazywały się już na łamach 2000 gazet, dostępnych rzeszy 15 000 000 czytelników. Do końca 1914 roku ponad 9 000 000 ludzi na trzech kontynentach obejrzało ‘Fotodramę stworzenia’ — projekcję przezroczy oraz filmów przedstawiających między innymi Tysiącletnie Panowanie Chrystusa. W latach 1918-1925 w przeszło 30 językach słudzy Jehowy wygłaszali przemówienie „Miliony ludzi z obecnie żyjących nigdy nie umrą”, objaśniające naukę o życiu wiecznym na ziemi. W roku 1934 Świadkowie Jehowy uświadomili sobie, że osoby, którym przyświeca ta nadzieja, powinny być ochrzczone. Zrozumiawszy ją, zaczęli głosić dobrą nowinę o Królestwie ze wzmożoną gorliwością. Obecnie perspektywa bezkresnego życia na ziemi napełnia serca milionów ludzi wdzięcznością wobec Jehowy” [15]. W tym kontekście organizacja Świadków Jehowy i głoszona przez nich nauka, na tle wizji świata budzącego grozę, jawi się jako jedyna możliwość schronienia się przed nadchodzącymi wydarzeniami [16].

Chronologia biblijna uznawana przez Świadków Jehowy wyznaczana jest przez przełomowe wydarzenia, które dotyczą świata boskiego i mają bezpośredni wpływ na człowieka, którego losy są wkomponowane w te dzieje. Okres poprzedzający nadejście potopu, sam kataklizm zesłany przez Jehowę, przełomowe wydarzenia w dziejach narodu wybranego – takie jak np. zburzenie Jerozolimy przez wojska babilońskie, okres „wyznaczonych czasów narodów” ze swoim finałem w roku 1914, gdy Chrystus został ukoronowany na króla i rozpoczął swoją niewidzialną obecność – wszystkie te wydarzenia są punktami w kosmicznej historii walki Jehowy z Szatanem. Rok 1914 nie jest oczywiście wydarzeniem finałowym tego dramatu. W Ewangelii wg Mateusza znajduje się fragment, który okazał się niezwykle istotny w wywodzeniu przez Świadków Jehowy dalszych wniosków co do przyszłych losów świata. Ewangelista wspomina, że Jezus po skrytykowaniu kapłanów i zapowiedzeniu prześladowań stwierdził: „Zaprawdę wam mówię: Wszystko to przyjdzie na to pokolenie” (Mateusza 23:36 NW). Nieco dalej, mówiąc o drzewie figowym powiedział do swoich uczniów na osobności: „Zaprawdę wam mówię, że to pokolenie na pewno nie przeminie, dopóki się to wszystko nie stanie” (Mateusza 23:34 NW). Wspomniane przez Jezusa słowa zwykle interpretowane są jako zapowiedź zburzenia Jerozolimy w roku 70 n.e. Publikacje Towarzystwa Strażnica – nie zaprzeczając temu – interpretują ten fragment dużo szerzej stwierdzając, że „Jezus używał terminu ‘pokolenie’ także w odniesieniu do ludzi, których życie miało się wiązać z wydarzeniami zapowiedzianymi na czas jego obecności” [17] czyli paruzji, która rozpoczęła się w 1914 roku. Prosty wywód wiedzie Świadków Jehowy do wniosku, że pokolenie ludzi, którzy żyli w 1914 roku doczeka kolejnego niezwykłego i przełomowego wydarzenia. W latach siedemdziesiątych XX wieku Towarzystwo Strażnica ostrzegało, że „już niewiele lat pozostało do czasu, gdy Bóg zniszczy zepsuty system rzeczy, który teraz panuje nad ziemią” [18]. Próbując zakreślić ramy czasowe tego „pokolenia” tłumaczono, że „Jezus mówił oczywiście o ludziach, którzy byli już w takim wieku, że mogli ze zrozumieniem śledzić wszystko, co się stało, gdy się rozpoczęły ‘dni ostatnie’ […] Gdyby nawet przyjąć, że 15-letnie dzieci były na tyle dojrzałe, żeby pojąć znaczenie tego, co się wydarzyło w roku 1914, to najmłodsi z ‘tego pokolenia’ mają już około 70 lat. A zatem większość pokolenia, o którym mówił Jezus już wymarła. Pozostali są już w podeszłym wieku. Pamiętajmy jednak, że Jezus powiedział, że koniec obecnego złego świata nastąpi zanim całkowicie przeminie to pokolenie. Też samo to dowodzi, że do przepowiedzianego końca pozostało niewiele lat”[19]. Takie słowa powtarzane kilkakrotnie w publikacjach w oczywisty sposób rozbudziły oczekiwania świadków Jehowy na rychły koniec. Tym bardziej, że chronologia biblijna prowadziła także do drugiego istotnego wydarzenia, którym był koniec 6000 lat od stworzenia człowieka, mający przypadać na lata siedemdziesiąte ubiegłego wieku. Po rozczarowaniu tą niespełnioną zapowiedzią odtąd już nigdy tak odważnie nie wskazano w literaturze Towarzystwa Strażnica konkretnej daty finałowego wydarzenia eschatycznego. Próbowano przedefiniować dotychczasowe rozumienie terminu „pokolenie”. Już w latach osiemdziesiątych literatura odeszła od tłumaczenia tego terminu w ściśle chronologicznym znaczeniu. Stopniowo zaczęto kłaść akcent na rozumienie pokolenia jako ludzi w różnym wieku, którzy żyją pod wpływem istotnych wydarzeń, które miały wpływ na bieg historii i kulturę [20]. Tak szeroko rozumiana generacja ludzi może stanowić pokolenia, które przykładowo żyją obciążone dziedzictwem czy to rewolucji przemysłowej, czy też Holokaustu. Oczywiście w doktrynie Świadków Jehowy zapewne chodzi o pokolenie naznaczone wydarzeniami roku 1914. Jeszcze w roku 1990 podstawowy podręcznik do studiowania pt. Będziesz mógł żyć wiecznie w raju na ziemi zapewniał: „Żyjący jeszcze członkowie tego pokolenia są już bardzo starzy. A przecież przynajmniej niektórzy z nich mają jeszcze żyć, gdy ten zły system się skończy. Możemy więc być pewni, że wkrótce nastąpi w Armagedonie koniec wszelkiego zła i wszystkich złych ludzi” [21]. Stopniowe redefiniowanie pojęcia „pokolenia” spowodowało, że książka ta została wycofana z użytku i w 1995 roku zastąpiona podręcznikiem pt.: Wiedza, która prowadzi do życia wiecznego [22], który już nie podejmuje zagadnienia pokolenia roku 1914. Współcześnie literatura Świadków Jehowy pokolenie wspomniane przez Chrystusa definiuje bardzo ostrożnie: „Chociaż nie możemy wyliczyć długości trwania ‘tego pokolenia’, powinniśmy pamiętać, że słowo ‘pokolenie’ zazwyczaj odnosi się do ludzi w różnym wieku, których życie przypada na dany okres, oraz że okres ten nie trwa nazbyt długo i ma swój koniec (Wyjścia 1:6). […] Wspomniane pokolenie miało swój początek i na pewno będzie mieć koniec. Spełnianie się różnych elementów znaku wyraźnie świadczy, że ucisk jest bliski. Zachowując poczucie powagi chwili i duchową czujność, dowodzisz, że przyjmujesz coraz jaśniejsze światło i poddajesz się kierownictwu ducha świętego (Marka 13:37)” [23]. W ten sposób nauka o „pokoleniu, które nie przeminie” osiągnęła pewną stabilność, która może być utrzymywana długi okres czasu bez większych modyfikacji.

Znaczenie zarówno chronologii biblijnej, sposobu pojmowania paruzji i wyznaczenia jej początku jak i końca pokolenia, które jest jakby obciążone tym doniosłym wydarzeniem wynika z mającego nastąpić krytycznego wydarzenia, które będzie finałem rozgrywających się wydarzeń wchodzących w obręb walki dobra ze złem – Boga z Szatanem.

Dariusz Kadulski

Część IV: Armagedon i millenaryzm Świadków Jehowy

---

[1] Por. Powrót Chrystusa — co on oznacza dla ciebie?, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” XCIII [1972], nr 9, s. 16, za: Watchtower Library 2010. Biblioteka: Publikacje Towarzystwa Strażnica w języku polskim (1970-2010) [CD-ROM Version 12.0 Build 3228]. Wyd. Watch Tower Bible and Tract Society of Pensylvania, 2011.

[2] Por. Wnikliwe poznawanie Pism. Tom 2, Wyd. Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe Zarejestrowany Związek Wyznania Świadków Jehowy w Polsce, [Nadarzyn] 2006, s. 213.

[3] Por. Ibidem, s. 214.

[4] Por. Ibidem, s. 340-341.

[5] Jana 14:19 NW.

[6] Czy Chrystus mógł powrócić niezauważony?, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 1982, nr 18, s. 2-7.

[7] Por. „Zmienia się scena tego świata”, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2004, nr 3, s. 18-22.

[8] Rok 1914 punktem zwrotnym, „Przebudźcie się!” 1970, nr 1, s. 5.

[9] Aktualne wydarzenia w świetle Biblii, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 1977, nr 2, s. 20-21; Wspaniały finał Objawienia bliski!, New York 1993, s. 106.

[10] Czego Jezus uczył o Królestwie Bożym, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2010, nr 7, s. 10.

[11] Wydarzenia zapowiedziane na nasze czasy, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2008, nr 19, s. 6.

[12] Por. Czy dostrzegasz znak obecności Jezusa?, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2005, nr 19, s. 4-5; Wyzwolenie dzięki Królestwu Bożemu jest blisko!, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2008, nr 10, s. 14.

[13] Objawienie 11:15-12:17 NW.

[14] Por. Czego naprawdę uczy Biblia?, [Nadarzyn] 2005, s. 87.

[15] Życie wieczne na ziemi — nadzieja odkryta na nowo, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2009, nr 16, s. 15-16.

[16] Por. „Duch i oblubienica bezustannie mówią: ‚Przyjdź!’”, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2010, nr 4, s. 15.

[17] Wnikliwe poznawanie Pism. Tom 2…, s. 404.

[18] Co przyniosą lata siedemdziesiąte?, „Przebudźcie się!” 1970, nr 1, s. 12-13.

[19] Ibidem, s. 13.

[20] Por. 1914 — pokolenie, które nie przeminie, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” CV [1984], nr 22, s. 3-6.

[21] Będziesz mógł żyć wiecznie w raju na ziemi, Selters/Taunus 1984, s. 154, oraz wydanie zrewidowane: New York 1990, s. 154.

[22] Por. Wiedza, która prowadzi do życia wiecznego, New York 1995.

[23] Rola ducha świętego w realizacji zamierzenia Jehowy, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2010, nr 8, s. 10-11.

Bibliografia

„Przebudźcie się!” 1970, nr 1,

„Przebudźcie się!” 1970, nr 1,

„Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 1977, nr 2,

„Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 1982, nr 18,

„Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2004, nr 3,

„Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2005, nr 19,

„Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2008, nr 10,

„Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2008, nr 19,

„Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2009, nr 16,

„Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2010, nr 4,

„Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2010, nr 7,

„Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2010, nr 8,

„Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” CV [1984], nr 22,

„Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” XCIII [1972], nr 9,

Będziesz mógł żyć wiecznie w raju na ziemi, New York 1990,

Będziesz mógł żyć wiecznie w raju na ziemi, Selters/Taunus 1984,

Czego naprawdę uczy Biblia?, Wyd. Strażnica - Towarzystwo Biblijne i Traktatowe Zarejestrowany Związek Wyznania Świadków Jehowy w Polsce, [Nadarzyn] 2005,

Wiedza, która prowadzi do życia wiecznego, New York 1995,

Wnikliwe poznawanie Pism. Tom 2, Wyd. Strażnica - Towarzystwo Biblijne i Traktatowe Zarejestrowany Związek Wyznania Świadków Jehowy w Polsce, [Nadarzyn] 2006,

Wspaniały finał Objawienia bliski!, Wyd. Watchtower Bible and Tract Society of New York, INC. International Bible Students Association, New York 1993.