Czy tylko Biblia? Źródła objawienia w doktrynie Świadków Jehowy

Świadkowie Jehowy we wszystkich swoich publikacjach kładą bardzo silny nacisk na to, że jedynym uznawanym przez nich źródłem objawienia jest Biblia. Posługują się kanonem obejmującym 39 ksiąg Starego Testamentu (pisma hebrajskie) z pominięciem ksiąg deuterokanonicznych (obie Księgi Machabejskie, Księgi: Mądrości, Syracha, Tobiasza, Judyty, Barucha, a także fragmenty Księgi Daniela, Estery) oraz 27 księgami Nowego Testmanentu (nazywane Chrześcijańskimi Pismami Greckimi). Za kluczowe w zakresie źródeł objawienia uważają trzy fragmenty pochodzące z Nowego Testamentu [1]:

„Całe Pismo jest natchnione przez Boga i pożyteczne do nauczania, do upominania, do prostowania, do karcenia w prawości, aby człowiek Boży był w pełni umiejętny, całkowicie wyposażony do wszelkiego dobrego dzieła” (2 Tymoteusza 3:16-17);

„Gdyż przede wszystkim to wiecie, że żadne proroctwo Pisma nie wypływa z jakiejś osobistej interpretacji. Albowiem proroctwo nigdy nie zostało przyniesione z woli człowieka, lecz ludzie mówili od Boga, uniesieni duchem świętym” (2 Piotra 1:20-21);

„Uświęć ich przez prawdę; twoje słowo jest prawdą” (Jana 17:17).

W całości odrzucają tradycję powołując się na następujące fragmenty Nowego Testamentu:

„On, odpowiadając, rzekł do nich: „A czemu wy naruszacie przykazanie Boże ze względu na waszą tradycję?” (Mateusza 15:3);

„Strzeżcie się: może się znaleźć ktoś, kto was uprowadzi jako swój łup przez filozofię i puste zwodzenie według tradycji ludzkiej, według rzeczy elementarnych świata, a nie według Chrystusa” (Kolosan 2:8).

W swojej publikacji Biblia – Słowo Boże czy ludzkie? Towarzystwo Strażnica stanowczo sprzeciwia się krytyce – zarówno literackiej jak i historycznej – tekstów biblijnych, traktując je niemal jako zapisy kronikarskie [2]. Tym samym podejście Świadków Jehowy do tych tekstów nosi wyraźne znamiona fundamentalizmu biblijnego, co wywiera bezpośredni skutek na doktrynę tego ruchu nie tylko w zakresie takich kwestii jak niewzruszone stanowisko kreacjonistyczne [3] ale przede wszystkim w zakresie zagadnień eschatologicznych.

Współcześnie ruch Świadków Jehowy powszechnie posługuje się własnym przekładem tekstów biblijnych zwanym Przekładem Nowego Świata (ang.: New World Bible Translation). Przekład ten na język angielski został dokonany przez anonimowy komitet i wydany w częściach w latach 1950-1960. W 1961 roku wydano go w wersji jednolitej. Polskojęzyczne wydanie jest tłumaczeniem z języka angielskiego z uwzględnieniem języków oryginalnych. Najpierw – w roku 1994 – wydane zostało tłumaczenie samych Chrześcijańskich Pism Greckich, a następnie w 1997 roku całość Biblii.

Jednakże poprzestając na wskazaniu jako jedynego źródła objawienia tekstów biblijnych byłoby znacznym uproszczeniem. Na kształtowanie się doktryny mają bowiem wpływ dwie ciekawe koncepcje. Pierwszą z nich jest koncepcja „niewolnika wiernego i roztropnego” oparta na następującym tekście z Ewangelii wg św. Mateusza [4]:

„Czuwajcie więc, bo nie wiecie, w którym dniu Pan wasz przyjdzie. A to rozumiejcie: Gdyby gospodarz wiedział, o której porze nocy złodziej ma przyjść, na pewno by czuwał i nie pozwoliłby włamać się do swego domu. Dlatego i wy bądźcie gotowi, bo w chwili, której się nie domyślacie, Syn Człowieczy przyjdzie. Któż jest tym sługą wiernym i roztropnym, którego pan ustanowił nad swoją służbą, żeby na czas rozdał jej żywność? Szczęśliwy ów sługa, którego pan, gdy wróci, zastanie przy tej czynności. Zaprawdę, powiadam wam: Postawi go nad całym swoim mieniem” (Mateusza 24:42-47).

Koncepcja ta ewoluowała w publikacjach wydawanych przez Towarzystwo Strażnica wraz z różnymi sposobami interpretowania przytoczonego fragmentu . Pierwotnie za owego sługę uznawano Charlesa Teze Russella, który zapoczątkował ruch Badaczy Pisma Świętego [5]. W roku 1946 Towarzystwo wydało książkę pt.: Let God Be True. W jej polskim wydaniu (Niech Bóg będzie prawdziwy) wydanym po około 15 latach czytamy, że owym niewolnikiem jest organizacja Świadków Jehowy, dokładniej: „korporacja, którą się Pan posługuje do szerzenia, czyli rozdzielania swojej prawdy” złożona z elitarnego grona „duchowych braci Chrystusa [6]. Kolejna publikacja z roku 1958 pt.: From Paradise Lost To Paradise Regained wydana w języku polskim w 1960 roku pt: Od raju utraconego do raju odzyskanego precyzuje, że tym organem „nie jest ani człowiek, ani Towarzystwo Watch Tower. Jest nim zjednoczone grono zgromadzonych członków duchowego narodu Bożego” [7].W 1982 roku niewolnik definiowany jest jednak dalej jako widzialna organizacja złożona z ludzi namaszczonych duchem” [8]. Stanowią oni klasę tzw. „ostatka”, który posiada „nadzieję niebiańską” – czyli 144 000 osób, które razem z Chrystusem będą sprawować rząd w Tysiącletnim Królestwie. Analizując literaturę Świadków Jehowy dochodzi się do przekonania, że ich reprezentacja związana z Towarzystwem Strażnica zajmuje się przygotowywaniem artykułów do wydawanych publikacji. Bez względu na problemy związane z precyzyjną definicją należy zwrócić uwagę na rolę tego organu. Dla Świadków Jehowy stanowi on bowiem „kanał łączności którym posługuje się Bóg” [9]. Właściwie od samego początku funkcjonowania Towarzystwa Strażnica przypisywana jest mu rola narzędzia boskiego[10]. Wszelkie publikacje wydawane przez Towarzystwo Strażnica pochodzą od tego organu, któremu – może nawet nie dosłownie – przypisuje się ogromne znaczenie, żeby nie powiedzieć wręcz, że nieomylność. Wykładnia pism biblijnych określana jest jako: „przeznaczona od Boga” [11], „od Boga pokierowana” [12]. Zwykle anonimowi autorzy broszur wydawanych przez Towarzystwo Strażnica jasno w nich stwierdzali: „To, co tu mówimy, nie jest ani ludzkim mniemaniem, ani ludzkim komentarzem Pisma Św. […] Pismo Św. nie może być słusznie komentowane przez jakiegokolwiek człowieka” [13] lub „książki te nie zawierają zdania człowieka” [14]. Pomimo tego, większość Świadków Jehowy, z którymi miałem okazję prowadzić rozmowy, na bardzo jasno postawione pytanie o nieomylność publikacji wydawanych przez Towarzystwo Strażnica nigdy nie odpowiedziała twierdząco, zastrzegając że tylko Biblia posiada taki walor. Nie ulega jednak wątpliwości, że interpretacje w nich zawarte należy uznać za jedno ze swoistych źródeł objawienia w organizacji Świadków Jehowy, które sam Jehowa oficjalnie podaje do wiadomości za pośrednictwem swego widzialnego „kanału łączności”. Pierwotnie stanowili go Apostołowie, a obecnie ostatek namaszczonych duchem świadków Jehowy, a szczególnie Ciało Kierownicze Świadków Jehowy i ci, którzy przygotowują publikacje wydawane przez Towarzystwo Strażnica [15]. W przeprowadzonych rozmowach także spotykałem się z takim rozumieniem znaczenia publikacji, które mógłbym określić jako nieomylność interpretacji opartą na nieomylności Biblii.

Przybliżona powyżej koncepcja „niewolnika wiernego i roztropnego” rozumianego jako organ będący kanałem przekazywania informacji między Bogiem a świadkami Jehowy daje Towarzystwu Strażnica wpływ na kształtowanie doktryny, która dzięki temu uzyskuje walor pochodzącej od Boga. Jednakże doktryna ta jest niezwykle dynamiczna i ulega ustawicznej ewolucji. Wydawałoby się, że ten fakt nie daje się pogodzić z jej boskim, a więc z założenia nieomylnym, pochodzeniem. Zmiany w obrębie doktryny są przyjmowane przez poszczególnych świadków Jehowy ze stosunkowo dużą łatwością, pomijając nieliczne odstępstwa od tej reguły. Sprzyja temu kolejna koncepcja, która wydaje się znakomicie współgrać z koncepcją „niewolnika wiernego i roztropnego”. Mowa tutaj o koncepcji progresywnego objawienia nazywanego w publikacjach Towarzystwa Strażnica „nowym światłem”. Świadkowie Jehowy opierają się w tym zakresie na słowach z Księgi Przysłów [16]:

„Lecz ścieżka prawych jest jak jasne światło, które świeci coraz jaśniej, aż nastanie pełny dzień” (Przysłów 4:18).

Jak uważają Świadkowie Jehowy, Bóg za pośrednictwem swojego „niewolnika” stopniowo odsłania przed człowiekiem swoje objawienie – we właściwym czasie dając właściwe poznanie. Wielu ze świadków Jehowy, z którymi kiedyś często rozmawiałem tłumaczyło mi ten mechanizm w oparciu o alegorię ciemnego pokoju: gdy się do niego wchodzi nieprzyzwyczajone do ciemności oczy początkowo nie widzą nic. Z upływem czasu wzrok odbiera coraz to nowe bodźce wzrokowe, które uzupełniają wcześniejsze. Zaświecenie światła daje możliwość dalszego doprecyzowania się poznania. „Nowe światło” w doktrynie Świadków Jehowy jest kolejnym refleksem boskiego oświecenia, który pogłębia poznanie. Wszystko to dzieje się za pośrednictwem wcześniej wspominanego „niewolnika” i we właściwym czasie. Obie te koncepcje pozwalają doktrynie prezentowanej w publikacjach Towarzystwa Strażnica ewoluować. Warto też zauważyć, że dość liczne są przykłady, gdy tak proste tłumaczenie zmian w doktrynie nie jest wystarczające. Ma to miejsce zwłaszcza wtedy, gdy po modyfikacji poglądu na jakieś zagadnienie po pewnym czasie towarzystwo Strażnica wraca do pierwotnej interpretacji – niekiedy tak się dzieje kilkakrotnie. Tłumaczone to jest w następujący sposób:

"Światło na drodze sług Jehowy od najdawniejszych czasów do chwili obecnej wciąż świeci coraz jaśniej. […] Niektórym jednak wydaje się, że ścieżka ta nie zawsze prowadzi prosto przed siebie. Wyjaśnienia podawane przez widzialną społeczność ludu Jehowy zawierają niekiedy poprawki, które jak gdyby nawracały do punktu wyjścia, do dawniejszych poglądów. Ale w istocie rzecz ma się inaczej. Nasuwa się tu porównanie z tym, co w środowisku wodniaków bywa nazywane "halsowaniem". Manewrując osprzętem, żeglarze potrafią zmusić statek do zwrotów w prawo i w lewo, tam i z powrotem , ale cały czas posuwają się w upatrzonym kierunku mimo przeciwnego wiatru” [17].

Faktycznie podstawowym źródłem objawienia uznawanym przez Świadków Jehowy jest Biblia, do której tekstu nie stosuje się krytyki literackiej i historycznej. Jedynym uprawnionym do jej wykładni jest organ zwany „niewolnikiem wiernym i roztropnym”, za pośrednictwem którego Jehowa stopniowo objawia prawdę, a którego reprezentacją jest Ciało Kierownicze Świadków Jehowy. „Ci namaszczeni duchem mężczyźni nadzorują dzieło głoszenia o Królestwie i rozdzielania pokarmu duchowego. Ale tak jak to było w I wieku, Ciało Kierownicze przed podjęciem jakiegoś rozstrzygnięcia nie naradza się ze wszystkimi członkami klasy niewolnika […]” [18].To progresywne objawienie zawarte jest w publikacjach wydawanych przez Towarzystwo Strażnica, stanowiąc dla Świadków Jehowy „pokarm duchowy dawany we właściwym czasie”. Jego autorytet nadbudowuje się na autorytecie jakim jest Biblia w praktyce stanowiąc obowiązującą wykładnię doktryny. Interpretacje i zmiany, które można obserwować wskazują, że cały ten proces – wobec odrzucenia krytyki literackiej i historycznej – jest ustawicznym poszukiwaniem niesprzecznych rozstrzygnięć, które bazują na założeniu, że „Biblia nie może sobie przeczyć nawet w detalach” [19].

Dariusz Kadulski (vel Fakirek)

www.fakirek.blogspot.com

Inne teksty o Świadkach Jehowy

___________________________

P R Z Y P I S Y

[1] 2 Tymoteusza 3:16-17; 2 Piotra 1:20-21; Jana 17:17; Mateusza 15:3; Kolosan 2:8: Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata. Przetłumaczono z ‘New World Translation of the Holy Scriptures’, wydanie z roku 1984 z uwzględnieniem języków oryginału, Brooklyn, N.Y. 1997.

[2] Por. Biblia – Słowo Boże czy ludzkie? Brooklyn, N.Y 1996, s. 31-32.

[3] Zagadnieniu kreacjonizmu poświęcona została specjalna publikacja pt. Jak powstało życie? Przez ewolucję czy przez stwarzanie?, New York 1989.

[4] Por. Mateusza 24:42-47 NW.

[5] Por. „Sługa wierny i roztropny”, "Strażnica” 1918, nr 1, s. 3.

[6] Por. Niech Bóg będzie prawdziwy, [b.m.r.w] Wydanie II poprawione, s. 132.

[7] Od raju utraconego do raju odzyskanego, [b.m.r.w.], s. 193.

[8] Coraz jaśniej na ścieżce sprawiedliwych, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” CIII [1982], nr 18, s. 20.

[9] Ibidem, s. 20.

[10] Por. Ch. T. Russell, Wykłady Pisma Świętego. Serya VII…, s. 170.

[11] Ibidem, s. 171.

[12] Ibidem, s. 697.

[13] Faszyzm czy wolność, [b.m. w, 1939], s. 39.

[14] Rutherford J.F., Bogactwo, Łódź 1936, s. 310.

[15] Por. Wnikliwe poznawanie Pism. Tom 1, [Nadarzyn] 2006, s.94; „Wargi prawdy zostaną utwierdzone na zawsze”, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2003, nr 6, s. 27; Lojalnie podporządkowuj się władzy Bożej, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 2002, nr 15, s. 13; Biblia — Księga, która ma być rozumiana, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” 1994, nr. 19, s. 8; Czy słuchasz wskazówek?, "Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy" 1990, nr 19, s. 30; Uczynki muszą iść w parze z modlitwami, "Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy" 1987, nr 21, s. 14-15; „Każdy na swoim miejscu”, "Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy" 1983, nr 3, s. 20;

[16] Por. Przypowieści 4:18 NW.

[17] Coraz jaśniej na ścieżce sprawiedliwych, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” CIII [1982], nr 18, s.19.

[18] Wierny szafarz i jego Ciało Kierownicze, "Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy" 2010, nr 12, s. 24.

[19] Piegza J., Świadkowie Jehowy. Geneza i struktura kontestacji religijnej, Kraków 1995, s. 96.